Бастауыш сынып — білім беру жүйесінің іргетасы, баланың тұлғалық дамуының алғашқы баспалдағы десек те болады. Бұл кезеңде оқушының ой-өрісі, мінез-құлқы, оқу дағдылары мен дүниетанымы қалыптаса бастайды. Сондықтан бастауыш сынып мұғалімінің жұмысы – аса жауапты да маңызды міндет.
Бастауыш сынып оқушысы мектеп табалдырығын жаңа аттаған бала болғандықтан, оның оқу іс-әрекетіне бейімделуіне, мектеп өміріне қызығушылығын арттыруға ерекше назар аудару қажет. Мұғалімнің басты міндеті – оқушының ішкі әлеуетін оятып, өз бетімен ізденуге, ойлауға, сөйлеуге және шешім қабылдауға үйрету.
1. Бастауыш сынып мұғалімінің кәсіби шеберлігі:
Бастауыш сынып мұғалімі барлық пәннен сабақ беретіндіктен, ол жан-жақты білімді, шығармашыл әрі балалар психологиясын жақсы білетін маман болуы тиіс. Мұғалім әр сабақта баланың жас ерекшелігіне сай әдіс-тәсілдерді қолданып, күрделі ұғымдарды қарапайым тілмен түсіндіре білуі керек.
Сондай-ақ бастауыш мұғалімінің кәсіби шеберлігі тек білім беруде емес, баланың тұлғалық қасиеттерін тәрбиелеуде де айқын көрінеді. Ол шәкірттің бойындағы жақсы қасиеттерді байқап, дамыта білуі қажет.
2. Сабақтың құрылымы мен әдістері:
Бастауыш сыныптардағы сабақтардың құрылымы ерекше болуы тиіс. Сабақ ойын түрінде, қызықты тапсырмалар, көрнекілік, мультимедиалық материалдар арқылы өткізілуі тиімді. Ойын – бастауыш оқушысының негізгі әрекеті. Сондықтан сабақта ойын элементтерін, рөлдік ойындарды, топтық жарыстарды қолдану оқушының белсенділігін арттырады.
Мысалы, «Сиқырлы әріптер», «Кім жылдам табады?», «Білім әлеміне саяхат» сияқты әдістер оқушыларды қызықтыра отырып, білім алуға ынталандырады.
3. Оқушының жеке ерекшелігін ескеру:
Әр бала – жеке тұлға. Бастауыш сыныпта мұғалім әр оқушының қабілетін, қызығушылығын, ойлау ерекшелігін білуге міндетті. Біреуі логикалық есептерге бейім болса, екіншісі сурет салуға, ал үшіншісі өлең жаттауға әуес болуы мүмкін. Осыған байланысты саралап оқыту әдісін қолдану маңызды. Мұғалім бір тақырыпты барлығына ортақ түсіндіре отырып, тапсырмаларды деңгейлеп беру арқылы әр баланың мүмкіндігін аша алады.
4. Көрнекілік пен технологияның рөлі:
Қазіргі заман мұғалімінен ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану талап етіледі. Интерактивті тақта, бейнематериалдар, оқу платформалары, ойын түріндегі бағдарламалар (Kahoot, LearningApps, Wordwall т.б.) арқылы сабақ өткізу оқушылардың қызығушылығын арттырады. Көрнекілік – бастауыш білім берудің басты құралы. Сабақ барысында суреттер, кестелер, үлгілер, түрлі-түсті материалдар пайдалану баланың есте сақтау қабілетін күшейтеді.
5. Оқыту мен тәрбиенің бірлігі:
Бастауыш сыныпта тек білім беріп қана қоймай, тәрбиелік бағытта жұмыс жүргізу қажет. Сабақ барысында ұлттық құндылықтарды, салт-дәстүрлерді, адамгершілік қасиеттерді насихаттау – мұғалімнің басты парызы. Мысалы, мәтіндер мен мысалдар арқылы мейірімділік, еңбекқорлық, адалдық сияқты қасиеттерге баулу баланың мінезін қалыптастырады.
6. Мұғалім мен ата-ананың бірлескен еңбегі:
Бастауыш сыныптағы білім сапасы ата-ананың қолдауымен тікелей байланысты. Мұғалім ата-анамен тығыз қарым-қатынас орнатып, баланың үйдегі оқу дағдысын бақылауға, бірлескен тәрбиелік шаралар ұйымдастыруға көңіл бөлуі керек. «Мектеп – ата-ана – оқушы» үштігі бір бағытта жұмыс істегенде ғана оқу-тәрбие процесі нәтижелі болады.
Сонымен қорыта айтар болсақ, бастауыш сыныпта сабақ беру – тек білім үйрету емес, шәкірттің жүрегіне жол табу, оның алғашқы өмірлік ұстанымын қалыптастыру. Бұл кезеңде алынған білім мен тәрбие баланың болашақтағы жетістігінің негізі болады. Сондықтан бастауыш сынып мұғалімі өз ісін сүйетін, баланы жақсы көретін, жаңа технологияларды меңгерген, шығармашылықпен жұмыс істейтін тұлға болуы қажет.
Алтынай ЖАНЫСБАЕВА,
«Достық» атындағы №65 ЖББМ бастауыш сынып мұғалімі.
Мақталы ауылдық округі, Жетісай ауданы.
